Фарзандликка олишнинг ҳуқуқий асослари

Фарзандликка олиш болани фарзандликка олишни истаган шахсларнинг (шахснинг) аризасига кўра васийлик ва ҳомийлик органларининг фарзандликка олишнинг асослилиги ва фарзандликка олинаётган бола манфаатларига тўғри келиши ҳақидаги хулосаси ҳисобга олинган ҳолда суд томонидан амалга оширилади.

Ака-укалар ва опа-сингилларни турли шахслар томонидан фарзандликка олишга, қоида тариқасида, йўл қўйилмайди.

Фарзандликка олиши мумкин бўлмаган шахслар:

Фарзандликка олувчи ва фарзандликка олинувчилар ёшидаги фарқ 15 ёшдан кам бўлмаслиги шарт (ўгай ота ва ўгай она томонидан фарзандликка олиш ҳоллари бундан мустасно).

Фарзандликка олишда устунлик ҳуқуқига эга бўлган шахслар:

  • фарзандликка олинувчининг қариндошлари;
  • фарзандликка олинувчи бола оиласида яшаётган шахс;
  • ака-ука, опа-сингилларни улар ўртасидаги қариндошлик алоқаларини бузмасдан фарзандликка олаётган шахслар;
  • ўгай ота ва ўгай она;
  • Ўзбекистон Республикаси фуқаролари;
  • касаллик, бахтсиз ҳодиса оқибатида фарзандларидан ажралган шахслар.

Фарзандликка олинаётган боланинг фарзандликка олинишига розилиги:

10 ёшга тўлган болани фарзандликка олиш учун унинг розилиги талаб қилинади.

Фарзандликка олишда боланинг розилиги васийлик ва ҳомийлик органлари ёки суд томонидан фарзандликка олиш тўғрисидаги иш кўриб чиқилаётганда аниқланади.

Агар бола фарзандликка олувчиларнинг оиласида тарбияланаётган бўлса ва уларни ўз ота-онаси деб эътироф этса, фарзандликка олиш фарзандликка олинаётган боланинг розилигисиз амалга оширилиши мумкин.

Ота-онанинг боланинг фарзандликка олинишига розилиги:

Фарзандликка олиш учун фарзандликка олинаётган бола ота-онасининг розилиги талаб этилади.

Суд томонидан фарзандликка олиш тўғрисида қарори чиқарилгунга қадар ота-она берган розилигини қайтариб олишга ҳақли.

Фарзандликка олиш қуйидаги ҳолларда ота-онанинг розилигисиз амалга оширилади:

  • ота-онанинг кимлиги номаълум бўлса;
  • ота-она ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинган бўлса;
  • ота-она муомалага лаёқатсиз, бедарак йўқолган деб топилган ёки вафот этган деб эълон қилинган бўлса;
  • ота-она бир йилдан ортиқ муддат давомида болалар ёки даволаш муассасаларидаги боласидан узрли сабабларсиз хабар олмаган бўлса.

Фарзандликка олишнинг ҳуқуқий оқибатлари:

Фарзандликка олинган болалар барча шахсий ва мулкий ҳуқуқларда фарзандликка олувчининг ўз болаларига тенглаштирилади.

Фарзандликка олинганлар ва уларнинг ота-онаси бир-бирларига нисбатан шахсий ва мулкий ҳуқуқларни йўқотадилар ҳамда ўзаро мажбуриятлардан озод бўладилар.

Бола битта шахс томонидан фарзандликка олинган тақдирда, унинг манфаатларини кўзлаб, боланинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари, агар фарзандликка олувчи эркак бўлса, онасининг илтимосига кўра, агар фарзандликка олувчи аёл бўлса, отасининг илтимосига кўра сақланиб қолиши мумкин.

Агар фарзандликка олинаётган боланинг отаси ёки онаси вафот этган бўлса, вафот этган отанинг ёки онанинг ота-онаси (бува ёки буви) илтимосига кўра боланинг шахсий номулкий ҳамда мулкий ҳуқуқ ва мажбуриятлари, агар боланинг манфаатлари шуни талаб этса, вафот этган отасининг ёки онасининг қариндошларига нисбатан сақланиб қолиши мумкин.

Фарзандликка олишни сир сақлаш қонун билан ҳимоя қилинади. Фарзандликка олишга оид маълумотларни фарзандликка олувчиларнинг розилигисиз, агар улар вафот этган бўлса, васийлик ва ҳомийлик органининг розилигисиз бериш тақиқланади.

Фарзандликка бола олувчиларнинг ёки васийлик ва ҳомийлик органининг эркига қарши, етим ёки ота-она ғамхўрлигидан маҳрум бўлган болаларни фарзандликка олишнинг қонун билан қўриқланадиган сирини ошкор қилиш жиноий жавобгарликка сабаб бўлади

Чет эл фуқароси ёки фуқаролиги бўлмаган шахс бўлиб, бошқа давлат ҳудудида доимий яшаётган болани Ўзбекистон фуқаролари томонидан фарзандликка олиш мазкур бола доимий яшаётган давлатнинг қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда, фарзандликка олинаётган бола етим ва фарзандликка олувчиларнинг (олувчининг) яқин қариндоши бўлган ёки ўз ватанида турли сабабларга кўра фарзандликка олиниши мумкин бўлмаган ҳолларда амалга оширилади.

Чет эл фуқароси ёки фуқаролиги бўлмаган шахс бўлиб, бошқа давлат ҳудудида доимий яшаётган болани Ўзбекистон фуқаролари томонидан фарзандликка олишда фарзандликка олинаётган боланинг Ўзбекистонга кириши ва Ўзбекистонда доимий яшаши учун Ўзбекистон ваколатли органининг (ички ишлар органлари миграция ва фуқароликни расмийлаштириш бўлимлари) рухсатномаси талаб қилинади.

Фарзандликка олинувчининг хулқ-атвори фарзандликка олувчиларнинг шаъни ва қадр-қимматига путур етказаётган, уларнинг ҳаёти ёки соғлиғига хавф солаётган бўлса, фарзандликка олинувчи вояга етганидан кейин фарзандликка олиш бекор қилинишига йўл қўйилади.

Фарзандликка олинганнинг ота-онаси, прокурор, васийлик ва ҳомийлик органлари, вояга етмаганлар ишлари бўйича идоралараро комиссиялар, шунингдек, 16 ёшга тўлган фарзандликка олинган бола фарзандликка олишни суд тартибида бекор қилишни талаб этиш ҳуқуқига эга.

Фарзандликка олишни бекор қилишга фақат суд тартибида йўл қўйилади.

 

Хуршид Мухторов, фуқаролик ишлари бўйича Касби туманлараро суди раиси

Қашқадарё вилоят судида маърифат соати бўлиб ўтди

Судья ва суд ходимлари иштирокида ташкил этилган маърифат соатида инсоннинг маданияти, унинг ташқи ва ички гўзаллиги хусусида сўз юритилди.

Тадбирда суд тизими эгаларининг маданияти нафақат суд қарорларининг ижро этилишига, балки халқнинг суд тизимига бўлган юксак ишончининг шаклланишига ҳам бевосита таъсир кўрсатиши айтиб ўтилди.

Тадбирга таклиф этилган “Шуҳрат” медали соҳиби, маданият ходими, хонанда Алимамат Шарипов судьялар ва суд ходимлари маданиятининг нечоғлик юқорилилиги шунингдек, адолатли бўлиши, инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиши ва ахлоқий қадриятларимизга риоя қилиши мамлакатимиз суд тизимининг нуфузи янада ортишига хизмат қилишини таъкидлади.

 

Қашқадарё вилоят суди жамоатчилик ва ОАВ билан алоқалар бўлими

Адвокатлар билан учрашув ташкил этилди

Адвокатлар палатаси Қашқадарё вилоят ҳудудий бошқармаси, Қашқадарё вилоят суди ва вилоятда фаолият юритувчи ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимлари иштирокида учрашув ташкил этилди.

Тадбир адвокатларнинг ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар, суд, бошқа давлат ва жамоат ташкилотларида жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини уларнинг ишончли вакили эканлигидан келиб чиққан ҳолда касбий вазифаларининг бажаралишига бағишланди.

Учрашувда иштирок этган масъуллар томонидан адвокатларнинг тергов ҳаракатлари ва суд муҳокамаси давомидаги фаолияти давомида амал қилиши лозим бўлган жиҳатлар хусусида тўхталиб, қонун ҳужжатлари билан ишлаш бўйича тегишли тавсиялар берилди.

 

Қашқадарё вилоят суди жамоатчилик ва ОАВ билан алоқалар бўлими

Қашқадарё вилояти судлари масъуллари Шаҳрисабз туманида сайёр қабул ўтказди

Қашқадарё вилояти судлари масъуллари томонидан жиноят ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш, аҳолининг ҳуқуқий мавзудаги мурожаатларига ечим излашга қаратилган ишларни жонлантириш мақсадидаги сайёр қабулларнинг навбатдагиси Шаҳрисабз тумани “Янги қишлоқ” маҳалла фуқаролар йиғинида ташкил этилди.

Қабул давомида турли масалаларда ҳуқуқий маслаҳат ва кўмак сўраб келган 19 нафар фуқароларнинг мурожаатлари тингланди.

Рўзимурод Хуррамов амалиётчи шифокор бўлиб ишлаган. Жиноят ишлари бўйича Шаҳрисабз туман судининг 2023 йилдаги ҳукми билан 2 йил муддатга умумий амалиёт шифокори вазифасида ишлаш ҳуқуқидан маҳрум қилиниб, 2 йил 6 ой муддатга озодликни чеклаш жазоси тайинланган.

Рўзимурод Хуррамовнинг ўталмай қолган жазосидан муддатидан илгари озод қилиш ҳақидаги илтимосномаси Жиноят ишлари бўйича Шаҳрисабз туман судининг сайёр мажлисида кўриб чиқилиб, ЖК 73-моддаси 3-қисми “а” банди билан ўталмай қолган 1 йил 7 ой озодликни чеклаш жазосидан шартли равишда озод қилинди.

Шунингдек, ўтказилган сайёр суд мажлисида Шаҳрисабз тумани ИИБ Пробация хизмати назорати остида турган яна 11 нафар маҳкумлар ўталмай қолган жазосидан муддатидан илгари шартли озод қилинди.

 

Қашқадарё вилоят суди жамоатчилик ва ОАВ билан алоқалар бўлими

 

 

Қашқадарё вилояти судлари мутасаддилари томонидан Китоб туманида сайёр қабул ташкил этилди

Қашқадарё вилояти судлари мутасаддиларининг жиноят ва ҳуқуқбузарликлар, никоҳдан ажратиш, тадбиркорлик субъектлари иштирокидаги низолар ва фуқароларнинг мурожаатларини ўрганишга ҳамда олис ҳудудларда профилактика ишларини жонлаштиришга қаратилган сайёр қабулларнинг навбатдагиси Китоб тумани “Аёқчи” маҳалла фуқаролар йиғинида ташкил этилди.

Сайёр қабулда турли ижтимоий-иқтисодий масалаларда ҳуқуқий маслаҳат ва кўмак сўраб келган 12 нафар фуқароларнинг мурожаатлари тингланди. Мурожаатлар суд масъуллари томонидан атрофлича ўрганилиб, 1 та мурожаат судда кўриб чиқилаётганлиги боис суд томонидан қонуний хулосага келиниши маълум қилинди, 11 та мурожаатга ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.

 

Қашқадарё вилоят суди жамоатчилик ва ОАВ билан алоқалар бўлими

Қашқадарё вилоят судида суд қарорларининг ижроси юзасидан семинар ташкил этилди

Қашқадарё вилоят суди, вилоят прокуратураси ҳамда Мажбурий ижро бюроси вилоят бошқармаси ҳамкорлигида суд қарорларининг ижроси юзасидан семинар ташкил этилди.

Семинарда суд қарорларининг ижросини таъминлаш, Адолат ахборот дастури орқали келиб тушаётган ижро варақаларининг сифати, қонун талабларига мос келиши, қарздорлар билан боғлиқ маълумотларнинг тўғрилиги келгусида суд қарорларининг ижросини ўз вақтида таъминлашга хизмат қилиши, бу эса ўз навбатида аҳолининг судларга бўлган ишончи ошишига хизмат қилиши таъкидланди.

Семинарда таққослов далолатномаларида мавжуд тўхтатилган ижро ҳужжатларига алоҳида эътибор қаратилиб, келгусида  мажбурий ижро бюросининг тегишли туман (шаҳар) бўлимлари кесимида давлат божи ундируви бўйича тўхтатилган ёки тўхтатиб туриш асослари якунланган ижро ҳужжатларининг тикланиши юзасидан тавсиялар ва бугунги кунда ижро ҳаракатларида низоли бўлиб турган ижро варақалари юзасидан тегишли тартибда тушунтиришлар берилди.

 

Қашқадарё вилоят суди жамоатчилик ва ОАВ билан алоқалар бўлими

Қашқадарё вилоят судида видеоконференцалоқа тарзида семинар машғулоти ташкил этилди

Маълумки, “Ўзбекистон – 2030” стратегиясида белгиланган муҳим ва устувор йўналишлардан келиб чиқиб, судлар фаолияти самарадорлигини ошириш, ишни судга қадар юритишда тарафларнинг тенглиги ва тортишуви принципини амалда таъминлаш, шунингдек, тезкор-қидирув ҳамда тергов фаолиятида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликларини самарали ҳимоя қилинишига эришиш мақсадида жорий йилнинг 10 июнь куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Тезкор-қидирув ҳамда тергов фаолиятида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини янада кучайтириш чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони қабул қилинди. Ушбу Фармоннинг қабул қилиниши мамлакатимиз суд-тергов амалиётидаги муҳим босқич бўлди.

Қашқадарё вилоят судида мазкур Фармоннинг мазмун ва моҳиятини ўрганиш юзасидан видеоконференцалоқа тарзида семинар машғулоти ташкил этилди. Унда жиноят ишлари бўйича судьялар, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар масъуллари иштирок этишди.

Ушбу Фармон инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тизимини янги босқичга кўтариш, суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар фаолиятида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясининг кафолатларини кучайтириш, аҳолининг ҳуқуқни муҳофаза қилиш тизимига бўлган ишончини мустаҳкамлашга хизмат қилиши шубҳасиз.

Семинар машғулоти иштирокчилари ўзларини қизиқтирган саволларга масъуллар томонидан батафсил жавоблар олишди.

 

Қашқадарё вилоят суди жамоатчилик ва ОАВ билан алоқалар бўлими

Фарзандга ғамхўрлик – муқаддас бурч

Оила қурган эр-хотин олдида турган энг шарафли ва масъулиятли вазифалардан бири фарзанд кўриш ва унга келажакда миллатига, ота-онасига, жамиятига манфаат келтирадиган қилиб, муносиб тарбия беришдир. Бироқ айрим оилаларда юзага келаётган тушунмовчиликлар сабаб фарзандлар тақдири издан чиқиб, сарсон ва саргардон бўлмоқда.

2017 йилда қонуний никоҳдан ўтган ёш оила тинч рузғор тебратиб, аҳил турмуш кечиришган. Ҳамма тушунмовчиликлар 2023 йилнинг август ойида эрнинг ҳорижга ишлаш учун кетганидан сўнг бошланади.

Қайнота ва қайнонанинг ўз келинига нисбатан ишончсизлиги сабаб оилада келиб чиққан низо туфайли 2023 йил сентябрь ойида аёл 2 нафар фарзандини олиб, уйдан чиқиб кетади. Кейинчалик эр томон 1 нафар вояга етмаган фарзандларини кўриш учун олиб кетиб, онаси тарбиясига беришдан бош тортган.

Низо юзасидан даъвогар Д.А. (исм-шариф ўзгартирилган) жавобгар А. К.га нисбатан болани олиб бериш ҳақида судга мурожаат қилган.

Унинг даъво талаби фуқаролик ишлари бўйича Шаҳрисабз туманлараро судининг 2024 йил 17 январдаги ҳал қилув қарори билан қаноатлантирилиб, жавобгар тарбиясидаги бир нафар вояга етмаган фарзанди даъвогар, яъни онаси тарбияси ва қарамоғига олиб берилган.

Жавобгар томонидан Қашқадарё вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъатига берилган апелляция шикоятида Д.А.нинг тарбиясига ва унинг уйида боланинг тўлақонли баркамол инсон қилиб вояга етказишига ишончи йўқлигини важ қилиб кўрсатган.

Қашқадарё вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати апелляция инстанцияси ишни кўриб чиқиб, 2024 йил 13 августдаги ажрими билан фуқаролик ишлари бўйича Шаҳрисабз туманлараро судининг 2024 йил 17 январдаги ҳал қилув қарори ўзгаришсиз қолдирилган.

Суд вояга етмаган болани онаси тарбиясига олиб бериш ҳақида хулосага келди. Вояга етмаган, норасида фарзанднинг тарбиясини ўз ҳолига ташлаб қўйиб, унинг келажагига бефарқ ва лоқайд қараб туриб бўлмайди.

Зеро ёш авлоднинг ахлоқ ва одоби, таълим ва тарбияси тўғрисида ғамхўрлик қилиш муқаддас бурчимиздир.

 

Камол Намазов, Қашқадарё вилоят суди раиси ўринбосари – фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси

Судланганликнинг ҳуқуқий аҳамияти

Маълумки, судланганлик фақат шахснинг содир этган жинояти учун ҳукм қилиниш факти билан боғлақ. Яъни, шахсга нисбатан жазо тайинланган айблов ҳукми қонуний кучга кирган кундан бошлаб судланган деб ҳисобланади. Суд томонидан жазодан озод қилинган шахс эса, судланмаган деб ҳисобланади.

Шахсни жазодан озод қилиш, ҳатто жиноий жазо ўрнига унга нисбатан тиббий йўсиндаги мажбурлов чораси ёхуд, агарда мақкум вояга етмаган бўлса, тарбиявий йўсиндаги мажбурлов чоралари қўлланилган ҳолларда ҳам, унинг судланганлигини келтириб чиқармайди.

Судланганлик – бу шахс учун салбий, биринчи навбатда, жиноят-ҳуқуқий хусусиятдаги оқибатларнинг келиб чиқаришига олиб келган, жазонинг муайян тури ва миқдорига ҳукм қилинишидан келиб чиққан шахснинг алоҳида ҳуқуқий ҳолатидир.

Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси 77-моддасининг 3-қисмида, судланганлик жиноят қонунида назарда тутилган ва фақат шахс томонидан янги жиноят содир этилган ҳоллардагина ҳуқуқий аҳамиятга эгалиги кўрсатилган.

Шахсни ҳукм қилиш деганда, шахсни қилмишида жиноят таркибининг барча элементлари мавжуд бўлган аниқ жиноятни содир этишда айбдор деб топиш, шунингдек бу шахсга нисбатан муайян турдаги ва миқдордаги жазонинг тайинланиши тушунилади. Жазонинг тури ва миқдори шахсни судланган деб топиш ва ҳисоблаш учун аҳамиятга эга эмас, лекин, бу судланганликнинг тугалланиши ёки олиб ташланишига таъсир қилади.

Шахсни судланган деб топишнинг бошланғич вақтини ҳукм кучга киргандан кейинги вақт деб белгилайди. Жиноят-процессуал қонунга мувофиқ, ҳукм унинг апелляция шикояти бериш ёки протест билдириш муддати ўтиши билан қонуний кучга киради. Апелляция шикояти берилган ёки протест билдирилган тақдирда ҳукм, агар у бекор қилинмаган бўлса, ишни юқори суд кўриб чиққан куни қонуний кучга киради.

Судланганликнинг жиноий-ҳуқуқий аҳамияти қуйидагилардан иборат:

-шахсда судланганлик ҳолатининг мавжудлиги хавфли ва ўта хавфли рецидивист деб топилишига таъсир этади (ЖКнинг 34 чоддаси);

-шахсни жиноий жавобгарликдан озод қилишга тўсқинлик қилади;

-қилмишни квалификация қилишга таъсир кўрсатади (ЖКнинг 140-моддаси);

-жазо тайинлашда оғирлаштирувчи ҳолат сифатида эътироф этилади;

-судланганлик озодликдан маҳрум қилиш жазосини тайинлашда жазони ижро этиш муассасаси турини аниқлашга таъсир қилади (ЖКнинг 50-моддаси);

-алоҳида тартибда жазо тайинланишига сабаб бўлади.

Шу ўринда судланганлик ҳолати қачон тугалланган деб ҳисобланиши ҳақида тўхталсак.

Шахснинг судланганлик ҳолати қуйидаги пайтларда тугалланади:

а) шартли ҳукм қилинганларга нисбатан — синов муддати тугаган кундан бошлаб;

б) мажбурий жамоат ишлари, хизмат бўйича чеклаш ёки интизомий қисмга жўнатиш тарзидаги жазоларини ўтаб чиққач;

в) жарима жазоси ижро этилган кундан кейин, шунингдек муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш ёки ахлоқ тузатиш ишлари жазолари ўталганидан кейин бир йил ўтгач;

г) озодликни чеклаш жазоси ўталганидан кейин — икки йил ўтгач;

д) беш йилдан кўп бўлмаган муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси ўталганидан кейин — тўрт йил ўтгач;

е) беш йилдан ортиқ, лекин ўн йилдан кўп бўлмаган муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси ўталганидан кейин — етти йил ўтгач;

ж) ўн йилдан ортиқ, лекин ўн беш йилдан кўп бўлмаган муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси ўталганидан кейин — ўн йил ўтгач.

Судланганлик ҳолати тугалланганда эса, шахс судланмаган деб ҳисобланади. Судланганлик ҳолатининг тугалланиши шахснинг янги жиноят содир этиши билан узилади. Бундай ҳолда, судланганликнинг биринчи жиноят бўйича тугалланиш муддати айбдорнинг охирги жиноят учун жазони ҳақиқий ўтаб бўлганидан сўнг ҳисобга олинади. Судланганлик ҳолати туталланиши билан унинг барча хуқуқий оқибатлари бекор бўлади ва шахс янги жиноят содир этган тақдирда, унинг жиноий жавобгарлигини оғирлаштирувчи ҳолат деб ҳисобланмайди.

Маълумки, собиқ тузум даврида, айниқса, ўтган асрнинг 30-йилларида сиёсий қатағонлардан мерос бўлиб қолган бир аламли, аччиқ ва адолатсиз чеклов, қараш бўлган. Яъни, бир жиноят учун бутун авлод жавоб бериши, отасининг қилмиши учун фарзандлари ёки ака учун ука жавоб бериши қанча йиллар давомида инсонлар ҳуқуқи паймол бўлиши, эркин ишлаш, эркин касб танлаш имкониятидан маҳрум этилишига олиб келган. Мазкур «тизим» халқимизга нисбатан адолатсиз бўлганини яхши биламиз.

Президентимиз Шавкат Мирзиёев Конституциямиз қабул қилинганининг 25 йиллигига бағишланган маросимда ҳам яқин қариндошлари судланган, деб фуқароларни ишга қабул қилмаслик ёки юқори лавозимларга тайинламаслик билан боғлиқ масалага алоҳида тўхталган эди. Бунинг замирида кенг маъно, кўплаб юртдошларимизни чуқур ўйлантириб келган масала бор. Яқин-яқингача ҳам отаси учун боласи сиқувга олинган ёки аксинча ҳолатлар йўқ эмасди.

Айтиш керакки, судланганлик шахснинг ва бундан келиб чиқадиган ҳуқуқий оқибатлар унинг қариндошлари ҳуқуқларини чеклаш учун асос бўлмаслиги демократия талабларидан келиб чиқади.

Айнан Президентимиз таклиф ва ташаббуси билан янги Конституциямизда, шахснинг судланганлиги ва бундан келиб чиқадиган ҳуқуқий оқибатлар унинг қариндошлари ҳуқуқларини чеклаш учун асос бўлиши мумкин эмаслиги қатъий норма киритилди.

Шахснинг судланганлиги ва ундан келиб чиқадиган ҳуқуқий оқибатлар унинг қариндошлари ҳуқуқларини чеклашга асос бўлиши мумкин эмаслиги Конституцияга киритилиши умуминсонийлик тамойилларига мувофиқ экани энг муҳим асослардан биридир.

 

Шаҳзод Бахтиёров, Қашқадарё вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси

Конституцияга киритилган ўзгартириш ва қўшимчаларнинг мазмун-моҳияти

Янги таҳрирдаги Конституцияда инсон қадрини юксалтириш, инсон ҳуқуқ ва эркинликларини тўғридан-тўғри муҳофаза этишга оид нормалар сони сезиларли даражада оширилганлигини эътироф этиш мумкин.

Эндиликда судлар ва бошқа давлат органлари, мансабдор шахслар қарорлар қабул қилишда Конституцияга таяниши мажбурий этиб белгиланди. Бу эса ҳар бир фуқарога Конституциявий ҳуқуқ ва эркинликларидан
тўғридан-тўғри фойдаланиш имкониятини яратади.

Янгиланган Конституцияда сифатли таълим, малакали тиббий ёрдам, оилалар, болалар, аёллар, қариялар ва ногиронлиги бор шахсларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, муҳтожларни уй-жой билан таъминлаш, бандлигини таъминлаш, хавфсиз меҳнат шароитини яратиш, камбағалликни қисқартиришга қаратилган қатор нормалар ҳам белгиланди.

Шунингдек, Янги Конституцияда фуқаролик жамияти институтлари фаолиятининг кафолатига қаратилган алоҳида норма ҳам белгиланганлиги ННТлар фаолияти мамлакатнинг бутун ҳудуди бўйлаб олий юридик кучга эга бўлишини таъминлайди.

Фуқароларнинг ҳамда фуқаролик жамияти институтларининг бюджет жараёнида иштирок этиш тартиби ва шакллари қонун билан белгиланиши алоҳида норма сифатида ўз аксини топди.

Ушбу норма мамлакатда амалга оширилаётган ислоҳотлар жараёнида жамоатчилик назоратининг турли шаклларидан самарали фойдаланишда ННТлар ҳуқуқларини тўлақонли таъминлаб беради.

Хулоса ўрнида, Конституциявий ислоҳотлар ҳуқуқий тизим тараққиётининг муҳим омили ҳисобланиб, мамлакатимиз тараққиёти, аҳолининг турмуш фаровонлигини янада яхшилашга хизмат қилади.

 

Шерқул Холиқов, фуқаролик ишлари бўйича Косон туманлараро суди раиси

Skip to content