Оила ва никоҳ қадриятлари
Оила жисмонан соғлом, маънан етук фарзандларни камолга етказувчи мўжаз маскан. Ҳар жиҳатдан баркамол фарзандлар эса, эртамиз эгалари, нурли келажагимизнинг том маънодаги бунёдкорларидир. Айни чоғда, оиладаги тотувлик ва аҳиллик кишининг онгида хаётга муҳаббат, касбга садоқат, атрофдагиларга нисбатан ҳурмат ва эътибор сингари юксак инсоний фазилатларни ҳам шакллантиради. Шу боисдан ҳам мамлакатимизда оилалар мустаҳкамлигини таъминлаш, уни моддий ва маънавий жиҳатдан қўллаб-қувватлашга алоҳида эътибор қаратилади.
Юртимизда ҳар бир оила давлат муҳофазасига олинган бўлиб, Оила кодекси ва Олий суд Пленуми қарорига асосан тартибга солиш, оилавий ажралишларнинг олдини олиш, нафақат эр-хотин балки вояга етмаган фарзандларнинг ҳам ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишда муҳим аҳамиятга эга. Эътиборли жиҳати шундаки, ажралиш арафасида турган оилаларни яраштириш, юзага келган низоларни тинч йўл билан бартараф этиш борасида фуқаролик ишлари бўйича судлар ҳамда маҳалла фуқаролари йиғинлари қошида ташкил этилган яраштирув комиссиялари томонидан зарур чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Бироқ, олиб борилаётган изчил ишларга қарамай оилавий ажралишларнинг сони ортиб бормоқда.
Пароканда бўлган оилалар ҳақида сўз борар экан, бегуноҳ фарзандлар тақдири кишини беихтиёр ташвишга солади. Негаки, ота-онанинг айро яшашидан мурғак фарзандлар ҳаммадан кўп азият чекади.
Суд амалиётидаги таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, 2021 йилда никоҳдан ажратиш ҳақида кўрилган фуқаролик ишлари статистикасига қараганда, судларга 3843 та даъво аризалари келиб тушган.
Шундан, 2379 та оилаларни яраштириш чоралари кўрилишига қарамай оила барбод бўлган ва никоҳдан ажратилган. 1205 та оилани ярашиб кетишига имкони бўлганлиги сабабли даъво талаблари рад ва кўрмасдан қолдирилган.
Бундан ташқари, 259 та оила фуқаролик ишлари бўйича судларнинг ташаббуси билан яраштирилиб, иш юритиш тугатилган ҳамда ҳозирги кунда биргаликда бахтли оила бўлиб яшаб келмоқда.
Вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати томонидан ўрганиш даврида никоҳдан ажратиш сабаблари таҳлил қилинганида, оилада моддий етишмовчилик, спиртли ичимликлар истеъмол қилиш, фарзандсизлик, ҳарактерлари тўғри келмаслик сабаблари кўплаб қайд этилган. Шунингдек никоҳдан ажратишнинг бошқа сабабларида аксарияти тарафларнинг ўзаро ишончни йўқотганлиги, қайнона-қайноталарнинг оиладаги аралашуви, эр-хотиннинг оилавий муносабатларида ўзаро келишмовчиликлар сабаблари ҳам кўплаб учрайди.
Баҳодир Азизов, Қашқадарё вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати судьяси